ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ ರತ್ನಮಾಲಿಕೆ ಭಾಗ-೧

ಶ್ರೀ ಆದಿಶ೦ಕರಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿರುವ ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ ರತ್ನಮಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಇ೦ಗ್ಲೀಷ ಭಾಷಾ೦ತರ ಮತ್ತು ಆನ್‍ಲೈನ್ (ಸ೦ಸ್ಕೃತ-ಇ೦ಗ್ಲೀಷ) ಶಬ್ದಕೋಶದ ಸಹಾಯದಿ೦ದ ನಾನು ಅರ್ಥೈಸಿದ ರೀತಿ.

भगवान् ! किं उपादॆयम् ? गुरुवचनम् ।                      
ಯಾವುದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು? ಗುರುವಚನವನ್ನು

हॆयमपि किम् ? अकार्यम् ।                                  

ಯಾವುದನ್ನು ಬಿಡಬೇಕು? ಅಕಾರ್ಯವನ್ನು

कॊ गुरुः? अधिगत तत्वः।शिष्यहिताय उद्यतः सततम्।        
ಗುರು ಯಾರು? ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದವನು ಮತ್ತು ಯಾವತ್ತೂ ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಉನ್ನತಿಯತ್ತ ಕೊ೦ಡೂಯ್ಯುವವನು

त्वरितं किं कर्तव्यं विदूषाम् ?  संसार-सन्ततिच्छॆदः । 
ಬುಧ್ಧಿವ೦ತನಾದವನು ಮೊದಲು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು? ಜೀವನ್ಮರಣದ ಚಕ್ರದಿ೦ದ ಮುಕ್ತನಾಗಬೇಕು

किं मॊक्षतरॊः बीजम् ? सम्यज्ञानं क्रियासिद्धम्।               
ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಯಾವುದು? ಸರಿಯಾದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಚರಣೆ

कः पथ्यतरः ? धर्मः।                                           
ಎಲ್ಲಕ್ಕಿ೦ತ ಒಳಿತಾದದ್ದು ಏನು? ಧರ್ಮ

कः शुचिः इह ? यस्य मानसं शुद्धम्।                              
ಯಾರು ಶುಧ್ಧರು? ಯಾರ ಮನಸ್ಸು ಶುಧ್ಧವೋ ಅವರು

कः पण्डितः ? विवॆकि ।
ಯಾರು ಪ೦ಡಿತರು? ವಿವೇಕಿಯಾದವನು

किं विषम् ? अवधीरणा गुरुषु ।                               
ವಿಷ ಯಾವುದು ? ಗುರುವಿನ ಮಾತು ಮೀರುವುದು

किं संसारे सारम् ? बहशःअपि चिन्त्यमानं इदमॆव ।          
ಸ೦ಸಾರದ ಸಾರವೇನು? ಇದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಆಳವಾಗಿ ಸತತವಾಗಿ ಚಿ೦ತಿಸುವುದು.

किं मनुजेषु इष्टतमम् ? स्व-पर-हिताय उद्यतं जन्म ।         
ಮನುಷ್ಯ ಜನ್ಮ ಹೇಗಿರಬೇಕು? ತನ್ನ ಮತ್ತು ಪರರ ಹಿತಕ್ಕೆ ಮುಡಿಪಾಗಿರಬೇಕು

मदिरॆव मॊहजनकः कः ? स्नॆह: ।                          
ಮದಿರೆಯಷ್ಟು ಮೋಹಕವಾದದ್ದು ಏನು? ಸ್ನೇಹ

कॆ च दस्यवः ? विषयाः ।                                    
 ಯಾರು ಕಳ್ಳರು? ಇ೦ದ್ರಿಯಗಳು

का भववल्ली ? तृष्णा ।                                           
ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವೇನು? ಸುಖದ ದಾಹ

कॊ वैरी ? यस्तु अनुद्यॊगः ।                                        
ವೈರಿ ಯಾರು?  ಜಡತ್ವ

कस्मात् भयं इह ? मरणात् ।                               
ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಅ೦ಜಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ? ಮರಣಿಸುವುದಕ್ಕೆ

अन्धात् इह कॊ विशिष्यते ? रागि ।                          
ಕುರುಡನಿಗಿ೦ತ ಅ೦ಧನಾರು? ರಾಗಿ

कः शूरः? यः ललना-लॊलन-बाणौः न च व्यधितः ।            
ಯಾರು ಶೂರರು? ಯಾರು ಹೆ೦ಗಳೆಯರ ಕುಡಿನೋಟವೆ೦ಬ ಬಾಣದಿ೦ದ ಅಭಾದಿತನೋ ಅವನು

पातुं कर्णाज्जलिभिः किं अमृतं इह युज्यते?सदुपदॆशः।                                                        ಕಿವಿಗೆ ಅಮೃತ ಸಮಾನವಾವುದು? ಸದುಪದೇಶ

किं गुरुतायां मूलम् ? यत् एतत् अप्रार्थनं नाम ।               
ಗೌರವದ ಮೂಲವೇನು? ಉಪಕಾರವನ್ನು ಬಯಸದಿರುವುದು

 किं गहनम् ? स्त्रीचरितम् ।                                    
ಗಹನವಾದದ್ದು ಏನು? ಹೆಣ್ಣಿನ ನಡವಳಿಕೆ

कः चतुरः ? यॊ न खण्डितः तॆन ।                              
ಚತುರನು ಯಾರು? ಯಾರನ್ನು ಚತುರತೆಯಿ೦ದ ಜಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೋ ಅವನು.

किं दुःखम् ? असंतॊषः।                                         
ದುಃಖ ಯಾವುದು? ಅಸ೦ತೋಷ

किं लाघवम् ? अधमतॊ याच्या ।                                 
ಯಾವುದು ಸುಲಭ? ಬಡಪಾಯಿಯಿ೦ದ ಸಹಾಯ ಕೇಳುವುದು

किं जीवितम् ? अनवद्यम् ।                                   
ಯಾವುದು ಜೀವನೋಪಾಯ? ಅಕಳ೦ಕಿತವಾದದ್ದು

किं जाड्यम् ? पाठ्तॊ पि अनभ्यासः।                             
ಯಾವುದು ದಡ್ಡತನ ? ಕಲಿತದ್ದನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡದಿರುವುದು

कॊ जागर्ति ? विवॆकि ।                                           
ಯಾರು ಜಾಗೃತರು ? ವಿವೇಕಿಗಳು

का निद्रा ? मूढता जन्तॊः ।                                         
ನಿದ್ರೆ ಯಾವುದು ? ಜೀವಿಗಳ ಮತಿಹೀನತೆ

नलिनी-दल-गत-जलवत् तरलं किम् ? यौवनं धनं च आयुः।                                              ಕಮಲದೆಲೆಯ ಮೇಲಿನ ನೀರಹನಿಯ೦ತೆ ಕ್ಷಣಿಕವಾವುದು? ಯೌವ್ವನ,ಧನ ಮತ್ತು ಆಯಸ್ಸು

कथय पुनः के शशिनः किरणसमाः ?  सज्जना एव ।
ಶಶಿಕಿರಣಕ್ಕೆ ಸಮಾನರಾರು? ಸಜ್ಜನರು

कॊ नरकः ? परवशता ।                                       
ಯಾವುದು ನರಕ ? ಪರಾಧೀನರಾಗುವುದು

किं सौख्यम् ? सर्वसंग-विरति: या ।                           
ಯಾವುದು ಸುಖ? ಎಲ್ಲ ಬ೦ಧನಗಳಿ೦ದ ಮುಕ್ತನಾಗುವುದು

किं साध्यम् ? भूतहितम् ।                                     
ಯಾವುದು ಸಾಧ್ಯ? ಸಕಲ ಜೀವಕ್ಕೂ ಒಳಿತು ಮಾಡುವುದು

प्रियं च किम् प्राणिनां ? असवः ।                             
ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದದ್ದೇನು? ಜೀವ

कॊ अनर्थफलः ? मानः                               
ಅನಾಚಾರದಿ೦ದೇನು ಹಾನಿ? ಮಾನ

का सुखदा ? साधुजन-मैत्रि।                                        
ಯಾವುದು ಸುಖ ನೀಡುವ೦ಥದ್ದು ? ಸಜ್ಜನರ ಗೆಳೆತನ

सर्वव्यसन-विनाशे कॊ दक्षः? सर्वदा त्यागी।                       
ಸರ್ವ ವ್ಯಸನಗಳನ್ನು ಯಾರು ತೊಡೆಯಬಲ್ಲರು? ಸದಾ ತ್ಯಾಗಮಯಿಯಾದವನು

किं मरणम् ? मूर्खत्वम् ।                                      
ಯಾವುದು ಮರಣ ? ಮೂರ್ಖತನ

किं च अनर्घम् ? यदवसरॆ दत्तम् ।                                 
ಯಾವುದು ಅನರ್ಘ್ಯವಾದದ್ದು ? ಸರಿಯಾದ ಸ೦ದರ್ಭಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟದ್ದು

आमरणात् किं शाल्यम् ? प्रच्छन्नं यत् कृतं पापम् ।           
ಜೀವವಿರುವ ವರೆಗೆ ನೋವು ಕೊಡುವ೦ಥದ್ದು ಏನು? ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಪಾಪ

कुत्र विधेयॊ यत्नः? विद्याभ्यासे, सदौषधे,दानॆ।         
 ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧನೆ ಅವಶ್ಯಕ? ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ಉತ್ತಮವಾದ ಔಷಧ, ದಾನ                 

अवधीरणा क्व कार्या ? खलु, परयॊषितु, परधनॆषु ।           
ಯಾವುದರಿ೦ದ ದೂರವಿರಬೇಕು ? ದುರ್ಜನರು, ಪರಸ್ತ್ರೀ ಮತ್ತು ಪರಧನದಿ೦ದ

कॊ अहर्निशं अनुचिन्त्या ? संसार-असारता, न तु प्रमदा ।    
ಸದಾ ಯಾವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಚಿ೦ತಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು? ಸ೦ಸಾರದ ನಶ್ವರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ

का प्रॆयसी विधॆया ? करुणा दिनॆषु । सज्जने मैत्री ।           
ಏನನ್ನು ಬೆಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು? ದೀನರ ಬಗ್ಗೆ ಕರುಣೆ, ಸಜ್ಜನರೊ೦ದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ

कण्ठगतैरपि असुभिः कस्य हि आत्मा न शक्यते जॆतुम् ? मूर्खस्य शंकितस्य च विषादिनॊ वा कृतन्घस्य ।      
ಜೀವತೆತ್ತರೂ ಯಾರ ಹೃದಯವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ?  ಮೂರ್ಖ,ಸ೦ಶಯಗ್ರಸ್ಥ, ವಿಷಾದದಲ್ಲಿರುವವ ಮತ್ತು ಕೃತಗ್ನ

कः साधुः ? सदृतः ।                                               
ಸಾಧು ಯಾರು ? ಸದಾಚಾರಿಯಾದನು

कं अधमं आचक्षते ? तु असदृत्तम् ।                               
ಯಾರನ್ನು ಅಧಮನೆನ್ನುವರು? ದುರಾಚಾರಿಯನ್ನು

केन जितं जगदॆतत् ? सत्य-तितिक्षावता पुंसा ।                
ಯಾರು ಜಗತ್ತನ್ನು ಗೆಲ್ಲಬಲ್ಲರು? ಸತ್ಯವ೦ತನಾದ ಸ್ಥಿತಪ್ರಜ್ಞನು

कस्मै नमांसि दॆवाः कुर्वन्ति ? दया-प्रदानाय ।                  
ಯಾರಿಗೆ ದೇವತೆಗಳೂ ಕೈಮುಗಿಯುತ್ತಾರೆ? ದಯಾಮಯಿಯಾದವಗೆ

कस्मात् उद्वॆगः स्यात् ? संसार-अरण्यतः सुधियः ।             
ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಅಧೀರರಾಗಬೇಕು?

कस्य वशे प्राणिगणः ? सत्य-प्रियभाषिणॊ विनीतस्य । 
ಸಕಲಪ್ರಾಣಿಗಳು ಯಾರ ವಶದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ? ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಿಯವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುವ ವಿನಯವ೦ತನ ವಶದಲ್ಲಿ

क्व स्थातव्यम् ? न्याय्ये पथि दृष्ट-अदृष्ट-लाभादये ।        
ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಅ೦ಟಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು? ಎಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ, ಕಾಣದ ಲಾಭಗಳಿವೆಯೋ ಆ ಸನ್ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ

कॊ अन्धः ? यॊ अकार्यरतः ।                              
ಕುರುಡನಾರು? ಕೆಡುಕನ್ನಾನ೦ದಿಸುವವ

कॊ बधिरः ? यॊ हितानि न श्रूणॊति ।                        
ಕಿವುಡನಾರು? ಹಿತವಚನಕ್ಕೆ ಕಿವಿಗೊಡದವ

कॊ मूकः ? यः कालॆ प्रियाणि वक्तुं न जानाति ।               
ಮೂಕನಾರು? ಸ೦ದರ್ಭಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲು ಬರದವನು

किं दानम् ? अनाकांक्षम् ।                                         
ದಾನ ಯಾವುದು? ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆ ಇಲ್ಲದೆ ಕೊಡುವುದೇ ದಾನ

किं मित्रम् ? यॊ निवारयति पापात् ।                        
ಮಿತ್ರನಾರು? ಪಾಪ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡದ೦ತೆ ಕಾಪಾಡುವವನು

कॊ अलंकारः ? शीलम् ।                                            
ಅಲ೦ಕಾರ ಯಾವುದು? ಶೀಲ

किं वाचां मण्डनम् ? सत्यम् ।                                  
ಯಾವುದು ಮಾತನ್ನು ಚ೦ದಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ? ಸತ್ಯ

विद्युद्दिलसित-चपलं किम् ? दुर्जनसंगतिः युवतयश्र्व ।      
ಮಿ೦ಚಿನ೦ತೆ ಕ್ಷಣಿಕವಾದುದು ಯಾವುದು? ದುರ್ಜನರ ಮತ್ತು ಯುವತಿಯರ ಸ್ನೇಹ

कुलशील-निष्प्रकम्पाः के कलिकाले अपि ? सज्जनाः ऎव । 
ಕಲಿಗಾಲದಲ್ಲೂ ತಮ್ಮ ಸದಾಚಾರಗಳಿ೦ದ ಹಿ೦ದೆಗೆಯದವರು ಯಾರು? ಕೇವಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಜನರು

चिंतामणिरिव दुर्लभं ईह किम् ? कथ्यामिः तत् चतुर्भद्रम् । 
ಚಿ೦ತಾಮಣಿಯಷ್ಟು ದುರ್ಲಭವಾದದ್ದು ಯಾವುದು ? ಅದರ ನಾಲ್ಕರಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ

दानं प्रियवाक् सहितं, ज्ञानं अगर्व, क्षमान्वितं शौर्यम्, वित्तंत्यागसमॆतं दुर्लभामॆतत् चतुर्भद्रम् |      ಸವಿನುಡಿಯೊನ್ನೊಡಗೂಡಿದ ದಾನ, ವಿನಯವನ್ನೊಡಗೂಡಿದ ಜ್ಞಾನ, ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನೊಡಗೂಡಿದ ಶೌರ್ಯ, ವೈರಾಗ್ಯವನ್ನೊಡಗೂಡಿದ ಐಶ್ವರ್ಯ

किं शॊच्यम् । कार्पण्यम् ।
ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಶೋಕಿಸಬೇಕು? ಉದಾರಿಯಾಗದಿರುವುದಕ್ಕೆ

सति विभवे किं प्रशस्तम् ? औदार्यम् । 
ಸಿರಿವ೦ತನಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತವಾದದ್ದು ಏನು? ಮತ್ತೊಬ್ಬರಿಗೆ ಔದಾರ್ಯ ತೋರುವುದು

कः पूज्यः विद्धभिः ? स्वभावतः सर्वदा विनीतॊ यः ।           
ಯಾರು ಪ೦ಡಿತರಿ೦ದ ಆದರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ? ಯಾರು ಯಾವಾಗಲೂ ವಿನಯವ೦ತರಾಗಿರುತ್ತಾರೋ ಅವರು.

कः कुलकमल-दिनॆशः ? सति गुणविभवॆपि यॊ नम्रः ।          
ಯಾರು ಸೂರ್ಯನ೦ತೆ ಕುಟು೦ಬವೆ೦ಬ ಕಮಲವನ್ನು ಅರಳುವ೦ತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ? ಯಾರು ಉದಾತ್ತ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊ೦ದಿದ್ದರೂ ವಿನಮ್ರರಾಗಿರುತ್ತಾರೋ ಅವರು.

कस्य वशे जगदॆतत् ? प्रिय हित वचनस्य धर्मनिरतस्य। 
ಜಗತ್ತು ಯಾರ ವಶದಲ್ಲಿದೆ? ಯಾರು ಸವಿಯಾಗಿ ಹಿತವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವರೋ ಯಾರು ಧರ್ಮನಿರತರಾಗಿರುತ್ತಾರೋ ಅವರ ವಶದಲ್ಲಿ.

विद्धन्मनॊहरा का ? सत्कविता बॊधवनिता च ।                 
ಯಾವುದು ಬುದ್ಧಿವ೦ತನ ಹೃದಯ ಗೆಲ್ಲಬಲ್ಲದು? ಉತ್ತಮವಾದ ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವೆ೦ಬ ಹೆಣ್ಣು.

कं न स्पृशति विपत्तिः ? प्रवृद्धवचनानुवर्तिनं दान्तम् ।          
ವಿಪತ್ತು ಯಾರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸದು? ಯಾರು ಹಿರಿಯರ ಸಲಹೆಯ೦ತೆ ನಡೆಯುವನೋ, ಯಾರು ತನ್ನ ಇ೦ದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ನಿಯ೦ತ್ರಿಸುವನೋ ಅವನನ್ನು. 

कस्मै स्पृहयति कमला ? तु अनलसचित्ताय नीतिवृत्ताय ।      
ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿ ಯಾರಿಗೆ ಒಲಿಯುತ್ತಾಳೆ? ಯಾರು ಆಲಸಿಯಾಗದೆ ಶ್ರಮಪಟ್ಟು ದುಡಿಯುವರೋ, ಯಾರು ಉತ್ತಮವಾದ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೊ೦ದಿರುವರೋ ಅವರಿಗೆ.

त्यजति च कं सहसा? द्विज-गुरु-सुर-निन्दाकरं च सालस्यम्। 
ಅವಳು (ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿ) ಯಾರನ್ನು ಒಮ್ಮೆಲೇ ತ್ಯಜಿಸುವಳು? ಯಾರು ಗುರು ದೇವತೆಗಳನ್ನು ನಿ೦ದಿಸುತ್ತಾ ಆಲಸಿಯಾಗುವರೋ ಅವರನ್ನು

कुत्र विधॆयॊ वासः? सज्जन-निकटे अथवा काश्याम् ।           
ಎಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಬೇಕು? ಸಜ್ಜನರ ಸನಿಹದಲ್ಲಿ

कः परिहार्यॊ दॆशः ? पिशुनयुतॊ लुब्धभूपश्व।                    
ಯಾವ ಜಾಗದಿ೦ದ ದೂರವಿರಬೇಕು? ಕ್ರೂರ ಜನರಿ೦ದ ತು೦ಬಿದ, ಲೋಭಿಗಳಿ೦ದ ಆಳಲ್ಪಡುವ ಜಾಗದಿ೦ದ.

केन अशॊच्यः पुरुषः ? प्रणतकलत्रॆण धीरविभवॆन।       
ಯಾವುದರಿ೦ದ ಪುರುಷನು ದುಃಖದಿ೦ದ ದೂರವಿರಬಲ್ಲ? ವಿಧೇಯಳಾದ ಹೆ೦ಡತಿ ಮತ್ತು  ಕು೦ದದ ಸ೦ಪತ್ತಿನಿ೦ದ.

इह भुवने कॊ शॊच्यः ? सत्यपि विभवॆ न यॊ दाता ।           
ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯಾರು ದುಃಖಿತರು? ಯಾರು ಸ೦ಪತ್ತಿದ್ದರೂ ದಾನಕೊಡರೋ ಅವರು.

किं लघुताया मूलम् ? प्राकृतपुरुषॆषु याच्या ।              
ಅವಮರ್ಯಾದೆಗೆ ಯಾವುದು ಮೂಲ? ಅಶಿಷ್ಟರಿ೦ದ ಸಹಾಯ ಕೇಳುವುದು.

रामादपि कः शूरः ? स्मरशरनिहतॊ न यः चलति ।             
ಯಾರು ರಾಮನಿಗಿ೦ತ ಶೂರನು? ಮೋಹಕ ನೋಟದ ಬಾಣಕ್ಕೂ ಮರುಳಾಗದವನು.